فشار خون ثانویه چیست؟

فشار خون بالا ثانویه، به عنوان فشار خون بالا ناشی از یک بیماری دیگر است. پرفشاری خون ثانویه می تواند ناشی از شرایطی باشد که کلیه ها، عروق، قلب یا سیستم غدد درون ریز را تحت تاثیر قرار می دهد.
فشار خون ثانویه حتی می تواند در دوران بارداری نیز رخ دهد. فشار خون ثانویه با نوع معمول فشار خون بالا متفاوت است که اغلب به عنوان فشار خون بالا شناخته می شود.

به گزارش مایوکلینیک، درمان مناسب فشار خون ثانویه اغلب می تواند هم بروز بیماری زمینه ای و هم فشار خون بالا را کنترل کند که خطر عوارض جدی از جمله بیماری های قلبی، نارسایی کلیه و سکته را کاهش می دهد.

علائم فشارخون ثانویه
فشار خون ثانویه نیز مانند فشار خون اولیه به طور معمول علائم و نشانه های خاصی ندارد حتی اگر فشار خون به میزان خطرناکی بالا رفته باشد. در صورت تشخیص فشار خون بالا داشتن هر یک از این علائم ممکن است به معنای فشار خون ثانویه باشد:
فشار خون بالا که به داروهای فشار خون پاسخ نمی دهد (فشار خون بالا مقاوم)
فشار خون بسیار بالا، فشار خون سیستولیک بیش از 180 میلی متر جیوه یا فشار خون دیاستولیک بیش از 120 میلی متر جیوه
فشار خون بالا که دیگر به دارویی که قبلا فشار خون را کنترل می کرده پاسخ نمی دهد
فشار خون بالا و ناگهانی قبل از 30 سالگی یا بعد از 55 سالگی
فشارخون بدون سابقه خانوادگی
بدون ابتلا به چاقی

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت ابتلا به فشار خون ثانویه باید فشار خون به طور مکرر بررسی شود. از پزشک خود بپرسید بررسی فشار خون چند بار لازم است.

علل بروز فشارخون ثانویه
بسیاری از بیماری ها و شرایط مختلف می توانند باعث پرفشاری خون ثانویه شوند. چندین بیماری کلیوی ممکن است باعث پرفشاری خون ثانویه شود، از جمله:
عوارض دیابت (نفروپاتی دیابتی): دیابت می تواند به سیستم فیلتراسیون کلیه آسیب برساند که منجر به فشار خون می شود.
بیماری کلیه پلی کیستیک: در این شرایط ارثی کیست در کلیه از عملکرد طبیعی این اندام جلوگیری می کند و می تواند فشار خون را افزایش دهد.
بیماری گلومرولی: کلیه ها با استفاده از فیلترهای میکروسکوپی به نام گلومرول که برخی اوقات متورم می شوند مواد زائد و سدیم را فیلتر می کنند. اگر گلومرول های متورم نتوانند به طور طبیعی کار کنند منجر به بروز فشار خون بالا می شود.
فشار خون رنوواسکولار: این نوع فشار خون بالا در اثر تنگی یک یا هر دو شریان منتهی به کلیه ایجاد می شود. پرفشاری خون رنوواسکولار اغلب توسط همان نوع پلاک های چربی ایجاد می شود که می تواند به عروق کرونر آسیب برساند (تصلب شرایین) یا یک بیماری جداگانه که در آن عضله و بافت های فیبری دیواره شریان کلیوی ضخیم شده و به صورت حلقه سفت می شوند (دیسپلازی فیبرو عضلانی).
شرایطی که بر سطح هورمون ها تاثیر می گذارند نیز ممکن است باعث پرفشاری خون ثانویه شود. این شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سندرم کوشینگ: در این شرایط داروهای کورتیکواستروئید ممکن است باعث پرفشاری خون ثانویه شوند یا فشار خون بالا توسط تومور هیپوفیز یا سایر عواملی ایجاد شود که باعث تولید بیش از حد هورمون کورتیزول توسط غدد فوق کلیه شود.
آلدوسترونیسم: غدد فوق کلیه بیش از حد هورمون آلدوسترون تولید می کنند. این امر باعث می شود کلیه ها نمک و آب را حفظ کرده و مقدار زیادی پتاسیم را از دست دهند که باعث افزایش فشار خون می شود.
فئوکروموسیتوما: این تومور نادر که به طور معمول در غده فوق کلیوی مشاهده می شود بیش از حد هورمون های آدرنالین و نورآدرنالین تولید می کند که منجر به فشار خون طولانی مدت یا افزایش فشار خون در کوتاه مدت می شود.
مشکلات تیروئید: هنگامی که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند (کم کاری تیروئید) یا بیش از حد هورمون تیروئید تولید می کند (پرکاری تیروئید) می تواند منجر به فشار خون بالا شود.
هایپرپاراتیروئیدیسم: غدد پاراتیروئید میزان کلسیم و فسفر را در بدن کنترل می کنند. اگر غدد بیش از حد هورمون پاراتیروئید آزاد کنند مقدار کلسیم در خون افزایش می یابد که باعث افزایش فشار خون می شود.

سایر علل احتمالی فشار خون ثانویه عبارتند از:
همبستگی آئورت: در این شرایط در بدو تولد شریان اصلی بدن (آئورت) باریک می شود (کوآرکتاسیون). این عارضه قلب را مجبور می کند تا برای انتقال خون از طریق آئورت و به بقیه بدن پمپاژ بیشتری کند. در نتیجه فشار خون افزایش می یابد.
آپنه خواب: در این شرایط که اغلب با خروپف شدید مشاهده می شود تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف شده و شروع می شود که باعث عدم دریافت اکسیژن کافی می شود. عدم دریافت اکسیژن کافی نیز به دیواره دیواره رگ های خونی آسیب می رساند که این امر کنترل فشار خون را برای رگ های خونی سخت تر می کند. علاوه بر این، آپنه خواب باعث پرکاری بخشی از سیستم عصبی و آزادسازی برخی مواد شیمیایی می شود که فشار خون را افزایش می دهند.
چاقی: با افزایش وزن میزان جریان خون در بدن افزایش می یابد که باعث ایجاد فشار بیشتر به دیواره شریان می شود و فشار خون افزایش می یابد.
اضافه وزن: این عارضه نیز نیز ضربان قلب را افزایش می دهد و حرکت خون را برای رگ های خونی سخت می کند. علاوه بر این، رسوبات چربی مواد شیمیایی آزاد کننده فشار خون را آزاد می کند.
بارداری: بارداری می تواند فشار خون بالا را تشدید کند یا باعث ایجاد فشار خون بالا شود (فشار خون بالا یا پره اکلامپسی ناشی از بارداری).
داروها و مکمل ها: داروهای تجویزی مختلف مانند مسکن ها، قرص های جلوگیری از بارداری، داروهای ضدافسردگی و داروهایی که پس از پیوند اعضا استفاده می شود همه می توانند فشار خون بالا را در برخی از افراد ایجاد یا تشدید کنند. ضداحتقان های بدون نسخه و برخی مکمل های گیاهی خاص از جمله جینسینگ، شیرین بیان و افدرا نیز ممکن است همان اثر را داشته باشند. بسیاری از داروهای غیرقانونی مانند کوکائین و مت آمفتامین نیز فشار خون را افزایش می دهند.

عوامل خطر فشارخون ثانویه
بزرگترین عامل خطر ابتلا به پرفشاری خون ثانویه داشتن یک بیماری مانند مشکلات کلیه، شریان، قلب یا سیستم غدد درون ریز است که می تواند باعث فشار خون بالا شود.

عوارض فشارخون ثانویه
فشار خون ثانویه می تواند وضعیت اساسی را که باعث فشار خون بالا است را تشدید کند. اگر تحت درمان قرار نگیرید فشار خون بالا ثانویه می تواند منجر به بروز سایر مشکلات پیرامون سلامتی شود مانند:
آسیب به عروق: این امر منجر به سخت و ضخیم شدن شریان ها می شود (تصلب شرایین) که می تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.
آنوریسم: افزایش فشار خون باعث ضعیف شدن و برآمدگی رگ های خونی و تشکیل آنوریسم می شود. در صورت پارگی آنوریسم زندگی فرد مورد تهدید قرار می گیرد.
نارسایی قلبی: برای پمپاژ خون در برابر فشار بیشتر در عروق عضله قلب ضخیم می شود. در نهایت عضله ضخیم شده زمان بیشتری برای پمپاژ خون کافی برای تامین نیازهای بدن دارد که منجر به نارسایی قلبی می شود.
رگ های خونی ضعیف و باریک در کلیه ها: این عارضه می تواند از عملکرد صحیح این اندام ها جلوگیری کند.
رگ های خونی ضخیم، باریک یا پاره شده در چشم: این عارضه می تواند منجر به کاهش بینایی شود.
سندرم متابولیک: این سندرم مجموعه ای از اختلالات متابولیسم بدن از جمله افزایش اندازه دور کمر، تری گلیسیرید زیاد، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) (کلسترول “خوب”)، فشار خون بالا و سطح انسولین بالا است.
در صورت ابتلا به فشارخون بالا به احتمال زیاد سایر اجزای سندرم متابولیک را نیز دارید. هرچه اجزای بیشتری داشته باشید خطر ابتلا به دیابت، بیماری های قلبی یا سکته بیشتر می شود.
با حافظه یا درک مشکل دارید: فشار خون کنترل نشده بر توانایی فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر می گذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بیشتر مشاهده می شود. / مجله پزشکی دکتر سلام