اسرار بیماران، یکی از ابعاد خصوصی آنها است که بر مبنای الزامات قانونی می‌بایست از طرف پزشکان و مراکز و موسسات درمانی رعایت شود…
به گزارش روزهای طلایی، موضوع حفظ حریم خصوصی بیماران ریشه تاریخی دارد به نحوی که در سوگندنامه بقراط نیز به این موضوع توجه کرده است. در سوگندنامه بقراط آمده است: «هر آنچه در رابطه با زندگی مردم و مراقبت از بیماران یا حتی جدا از آن، می‌بینم و یا می‌شنوم که نباید فاش شود را نزد خود نگاه خواهم داشت و چنین چیزهایی را به عنوان یک راز محفوظ خواهم داشت.» بنابراین اصل بر این است که فقط در صورت رضایت بیمار می‌توان اطلاعات وی را به شخصی دیگر منتقل کرد؛ در غیر این صورت باید نزد درمانگر محفوظ بماند و اهمیت این مساله در اسناد بین‌المللی از جمله معاهده پزشکی ۱۹۴۸ ژنو و اصلاحیه ۱۹۶۸ آن نیز شایان توجه است.
حفظ اسرار بیمار توسط پزشک و کادر درمانی از حقوق مسلم بیمار است؛ به طوری که ماده ۶ منشور حقوق بیمار ایران مصوب ۱۳۸۰ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مقرر کرده است: «بیمار حق دارد جهت حفظ حریم شخصی خود، از محرمانه ماندن محتوای پرونده پزشکی، نتایج معاینات و مشاوره‌های بالینی جز در مواردی که بر اساس وظایف قانونی از گروه معالج صورت می‌گیرد، اطمینان حاصل نماید.»
جزای افشای اسرار پزشکی چیست؟
افشای اسرار پزشکی و اطلاع شخص ثالث از داده‌های بیماران ممکن است موجب بروز خسارت‌های جبران‌ناپذیر روحی و مادی مانند از دست دادن شغل، خدشه به آبرو و حیثیت شود. به همین دلیل، موضوع حفظ و افشای اسرار پزشکی در قوانین بسیاری از کشورهای جهان پیش‌بینی شده است. ضمانت اجرای کیفری برای افشای اسرار پزشکی در ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی لحاظ شده که بر مبنای آن «اطبا و جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند، هر گاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند، به سه ماه و یک روز تا یک سال و همچنین جزای نقدی، محکوم می‌شود.»
اسرار پزشکی از مباحث مهم اخلاق پزشکی و حقوق پزشکی است؛ به نحوی که حفظ اسرار از جمله حقوق شناخته‌شده بیمار است که در منشور حقوق بیمار اکثر کشورها و سایر قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی مورد تأکید قرار گرفته است. بدون شک، حفظ اسرار از موجبات اطمینان بیماران به پزشکان و مراجعه به اطبا است و عدم توجه به این امر، سبب سلب اعتماد بیماران نسبت به پزشکان، کاهش راستگویی و عدم مراجعه به آنان در بسیاری از موارد خواهد شد. به همین دلیل این موضوع حق شناخته‌شده بیمار و از جمله مسائل مهم حقوق پزشکی است.
حفظ اطلاعات حساس و غیرحساس بیماران امری انکارنشدنی
در «راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران» نیز به موضوع «رازداری و حریم خصوصی بیمار» تاکید شده و این موضوع ۱۴ ماده را شامل می‌شود.
در مواد ۷۶ تا ۷۹ راهنمای اخلاقی سازمان نظام پزشکی تاکید شده است که محرمانه بودن همه اطلاعات بیماران، اعم از اطلاعات حساس و غیرحساس که به هر شکل، در مراحل مختلف تشخیصی و درمانی، جمع‌آوری می‌شود و یا به هر ترتیب در اختیار تیم درمانی قرار می‌گیرد، از حقوق اولیه و اساسی بیماران است و تنها آن دسته از شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته، که عضو تیم درمانی بیمار هستند، اجازه دسترسی به اطلاعات مرتبط با تشخیص و درمان هر فرد را دارند و دیگر افراد، صرفاً به دلیل پزشک بودن یا عضویت در زمره حرفه‌مندان پزشکی، برای دسترسی به اطلاعات بیماران، مجاز شمرده نمی‌شوند.
بر اساس ماده ۷۸ راهنمای عمومی اخلاق حرفه‌ای، مجاز بودن «نقض اصل رازداری» از سوی شاغلان پزشکی و وابسته، تنها به مواردی محدود است که در قانون، به صراحت ذکر شده باشد. در چنین مواردی، پیش از جمع آوری اطلاعات مربوط به آن، بیمار تا حد ممکن باید از الزام قانونی مذکور، آگاه گردد و سپس از وی کسب اطلاعات شود.
ضمنا الزام شاغلان حِرَف پزشکی و وابسته، به ارائه اطلاعات بیماران به مراجع قضایی و انتظامی، تنها منوط به استعلام رسمی دادگاه است.
اهمیت موضوع رازداری تا آنجاست که ارائه هر نوع اطلاعات به رسانه‌ها از سوی شاغلان حرف پزشکی، تنها در صورتی موجه است که به هیچ وجه دربردارنده‌ی نقض حریم خصوصی بیماران نباشد و به فاش شدن اطلاعات پرونده سلامت آنان نیانجامد. در ماده ۶۵ راهنمای اخلاق حرفه‌ای نظام پزشکی تاکید شده است که در صورت درخواست، رونوشت اطلاعات درخواستی از سوی بیمار که در پرونده سلامت وی ثبت شده است، در هر جایی (از جمله بیمارستان، مطب، درمانگاه و مانند آن)، به بیمار یا نماینده قانونی وی تحویل داده شود. برای اجابت این درخواست، به مجوز هیچ مرجعی (از جمله مرجع قضایی و غیرقضایی) نیاز نیست.
اخلاق پزشکی از دیرباز تاکنون مورد استفاده قرار گرفته و بزرگانی همچون بقراط تلاش کرده‌اند تا رهنمودهای لازم و ضرروی برای پزشکان و آیندگان را به هر طریق بیان‌کنند. هنجارهای اخلاقی پزشکان و تعهد به حفظ اسرار بیماران در گذر زمان سبب شده محرمانه ماندن اطلاعات پزشکی برای بیماران به حقی مسلم تلقی شود و حفظ اسرار پزشکی در رابطه بین بیمار و پزشک، یک امر مهم باشد.
در مجموع افشای اسرار بیماران و محتویات و مندرجات پرونده‌های بیمارستانی و غیر بیمارستانی بر اساس اصول مسلم و پذیرفته شده، مذموم و غیر اخلاقی قلمداد می‌شود و در مراجع مربوطه به تخلفات احتمالی رسیدگی می‌شود.
انتهای پیام
