یک کارشناس ارشد مدیریت بحران کیفیت مصالح، طراحی مفهومی و عدم رعایت ضوابط و آیین‌نامه‌ها را از مهم‌ترین دلایل تخریب سازه‌ها در زلزله ترکیه برشمرد.
به گزارش روزهای طلایی، مرتضی جعفری در نشست درس‌آموخته‌های مدیریت بحران پس از زلزله ترکیه که از سوی پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی برگزار شد، به گزارشی از بازدید خود و تجربیاتش از زلزله اخیر در کشور ترکیه پرداخت و گفت: پس از وقوع زلزله در ترکیه در سفری پژوهشی که به مناطق زلزله‌زده داشتم، از مناطق زلزله‌زده در استان‌های قهرمان ماراش، غازی آنتپ و هاتای ترکیه بازدید کرده و آن را با توجه به ساختار تکتونیک اصلی منطقه ترکیه و گسل‌های فعال آن مورد مطالعه قرار دادم.
وی که در این سفر از عملکرد ساختمان‌های مسکونی، صنعتی، تاریخی و فرهنگی، دولتی و مراکز تجاری، بیمارستان و مراکز آموزشی و همچنین عملکرد سیستم‌های حمل‌ونقل، پل‌ها و خطوط انتقالی مناطق زلزله‌زده بازدید کرده بود، ارزیابی اولیه جنبه‌های ژئوتکنیکی زمین‌لرزه‌های ترکیه را شامل روانگرایی خاک، گسترش جانبی و تغییرشکل‌های زمین، ظرفیت باربری خاک و عملکرد فونداسیون و شکستگی خطوط لوله زیرسطحی ناشی از گسلش دانست.
که سرپرست گروه مدیریت بحران پژوهشکده سوانح طبیعی را نیز برعهده دارد، عوامل تعیین‌کننده در خسارات ساختمان‌ها را شدت حرکت زمین، سیستم سازه و طراحی و کیفیت ساخت برشمرد و گفت: بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ به دلیل عواملی مانند تصویب آیین‌نامه زلزله مدرن، دستورالعمل طراحی بتن آرمه مدرن، قانون بازرسی ساختمان و… ساخت‌وسازها در ترکیه تغییرات قابل توجهی پیدا کرد.
جعفری با اشاره به بازدیدش از ساختمان‌های بتن مسلح در ترکیه و عدم رعایت برخی ضوابط در این ساختمان‌ها گفت: در آدیامان در بیش از ۸۰ درصد ساختمان‌ها، عدم رعایت ضوابط آرماتور عرضی و عدم وجود آرماتورهای عرضی در نقاط حساس اتصالات تیر و ستون مشاهده شد. این درحالی است که فلسفه اصلی طراحی باید شامل ستون قوی و تیر ضعیف باشد؛ ستون ضعیف و تیر قوی باعث ریزش ساختمان خواهد شد.
دلیل آسیب‌دیدگی بالای ساختمان‌های نوساز در زلزله ترکیه چه بود؟
وی در ادامه، دلایل احتمالی شدت بالای آسیب در بیش از ۱۰۰۰ ساختمان ساخته‌شده پس از سال ۲۰۰۰ نیز گفت: معتقدم که مواردی مانند استفاده از دیافراگم انعطاف‌پذیر، عدم رعایت طراحی مفهومی برای توزیع نیروهای جانبی به عناصر باربر عمودی، خطاهای احتمالی در جزئیات اجرایی، دست کم گرفتن نیازهای لرزه‌ای، بررسی‌های ناکافی اثرات ساختگاهی و ملاحظات ژئوتکنیکی سایت قبل از ساخت‌وساز ساختمان و طراحی ضعیف فونداسیون از جمله این دلایل است.
وی با اشاره به سیستم ارزیابی خسارت در ترکیه، گفت: جالب است بدانید که بناهای تاریخی با وجود قدمت بالا آسیب جدی ندیده بودند. در بیمارستان شهر آدیامان نیز خدمات‌رسانی فعال بود و قسمت‌هایی که با آسیب جزئی روبرو شده بود، در حال تعمیر بود. ساختمان‌های دولتی و مراکز تجاری که اغلب آنها که بعد از سال ۲۰۰۰ ساخته شده بودند، ظاهراً وضعیت مناسبی داشتند که البته برای ارزیابی صحیح آنها باید بررسی‌های تکمیلی انجام شود. خدمات عابربانک و سرویس‌دهی بانک‌ها از طریق دستگاه خودپرداز نیز حدود یک هفته پس از زلزله به‌صورت کامل ارائه می‌شد. مراکز آموزشی بازدیدشده نیز آسیب چندانی ندیده بودند.
معاون پژوهشی پژوهشکده سوانح طبیعی در ادامه وضعیت عملکرد پل‌ها، راه‌آهن، پست‌های برق و خطوط لوله در مناطق زلزله‌زده را مورد بررسی قرار داد و گفت: ارزیابی‌های اولیه حاکی از عدم آسیب جدی به پست‌های برق است و قطعی برق به شکل مختصر نیز مربوط به انشعابات درون‌شهری بوده است. در رابطه با سیستم حمل‌ونقل نیز باید بگویم که گسیختگی در راه‌ها، بزرگراه‌ها و جاده‌های درون‌شهری مشهود بود.
جعفری با تاکید بر اینکه اساساً نمی‌توان گفت که ساختمان‌های جدیدالاحداث در ترکیه عملکرد بهتری نسبت به ساختمان‌های قدیمی داشتند، گفت: مشکلات مختلفی در رابطه با هردو این سازه‌ها وجود داشت که عمده‌ترین آنها به کیفیت مصالح، طراحی مفهومی و عدم رعایت ضوابط و آیین‌نامه‌ها باز می‌گردد.
وی به تشریح وضعیت هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران پس از زلزله ترکیه پرداخت و گفت: ارزیابی‌های اولیه میزان خسارات در سراسر منطقه آسیب‌دیده را ۱۱ شهر با جمعیتی حدود ۱۴ میلیون نفر نشان می‌داد، براساس برنامه واکنش اضطراری ترکیه که در سال ۲۰۱۵ تدوین شده است، سطوح فرماندهی ستادها در سطح ملی و استانی فعال شد، تیم‌های جستجو و نجات در منطقه مستقر شدند، رئیس جمهور ترکیه در روز ۷ فوریه، برای ۱۰ استان زلزله‌زده به مدت ۳ ماه وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد و علاوه بر این، وضعیت اضطراری سطح چهار در کشور اعلام شد، وضعیتی که مستلزم درخواست کمک‌های بین‌المللی است.
انتهای پیام
