به دنبال مشکلات ایجاد شده در استان خوزستان و کم آبی شدید در این استان، نظرات مختلفی درباره دلایل شکل گیری این بحران عنوان شده که یکی از آنها، بحث کشت برنج در این استان است.
براساس آمار اعلام شده از سوی مسئولان مربوطه امسال در خوزستان ٩٠ هزار هکتار کشت شلتوک انجام شده که به گفته قاسم تقی زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزیر نیرو، محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا مثل شلتوک در خوزستان ۳.۵ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد که حدوداً دو و نیم برابر مصرف صنعتی کشور است.
کشت این حجم از برنج در استان خوزستان با انتقادات فراوانی مواجه شده ضمن اینکه به گفته مسئولان با توجه به ممنوعیت کشت در این استان، برداشت آب به صورت غیر مجاز انجام می‌شود و همین مسأله سبب شده که حقابه سایر بخش‌ها تأمین نشود.
در همین زمینه برخی کارشناسان در راستای اصلاح الگوی کشت در خوزستان، کشت کنجد را به جای برنج به کشاورزان استان پیشنهاد کرده بودند که مورد اقبال کشاورزان قرار نگرفته و کشاورزان استان همچنان به کشت برنج اقبال دارند.
درباره علت تداوم کشت برنج در خوزستان علیرغم خشکسالی و بحران کم آبی و بی توجهی کشاورزان به کشت کنجد، با علیرضا مهاجر، مجری طرح دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی گفتگو کردیم.
مهاجر درباره اینکه چرا طرح کشت کنجد به جای برنج در استان خوزستان به سرانجام نرسیده است؟، گفت: اقبال کشاورزان به کشت کنجد به جای محصولی مانند برنج بسیار کم است؛ چرا که برنج هم شناخته شده است و هم اینکه موقع برداشت محصول، پول آن را سرِ زمین، به صورت نقد به کشاورزان پرداخت می‌کنند.
وی با اشاره به محدود شدن واردات برنج و افزایش قیمت برنج داخلی افزود: قیمت برنج در بازار داخلی کیلویی ٣٠ هزار تومان است و بنابراین هر کس یک قطره آب هم داشته باشد برنج می‌کارد چرا که کشت آن به صرفه و پول آن نقد است.
مهاجر با بیان اینکه کنجد در تابستان کمترین میزان آب را مصرف می‌کند، افزود: این محصول یک هشتم برنج و یک پنجم ذرت، آب مصرف می‌کند اما سود اقتصادی آن برای کشاورز نسبت به برنج قابل مقایسه نیست.
وی ادامه داد: برای جایگزینی کشت کنجد به جای برنج، زیرساخت‌ها فراهم و بذر مورد نیاز کشاورزان نیز تأمین شده است با این حال دو الی سه سال طول می‌کشد تا این کشت میان کشاورزان ترویج شود و جا بیفتد، به شرط اینکه قیمت برنج در بازار داخلی متعادل شود.
مهاجر تاکید کرد: اگر قیمت برنج همینطور بالا باشد، طرح مذکور شکست خواهد خورد.
وی با بیان اینکه در استانی مانند اصفهان مردم آب شرب ندارند اما برنج می‌کارند، افزود: قیمت کنجد هم بین ٢۵ تا ٣٠ هزار تومان در هر کیلوگرم است اما کشاورزان در هر هکتار زمین بین یک تا ١.۵ تن کنجد برداشت می‌کنند در حالی که در هر هکتار شالی، ٣ تن برنج برداشت می‌شود، بنابراین در صورت کشت کنجد، هر هکتار کشت برای کشاورزان ۴۵ میلیون تومان و هر هکتار کشت برنج ٩٠ میلیون تومان در آمد دارد.
این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که چه عواملی در شکل گیری شرایط فعلی نقش داشته است، گفت: از نظر من همه ما مقصریم چرا که مباحث را درست بررسی و به تناسب آن درست برنامه ریزی نمی‌کنیم.
مهاجر گفت: در تمام دنیا نظام تعرفه‌ای اعمال می‌شود و در صورت ارزان یا گران شدن محصولات برای صادرات یا واردات آنها تعرفه بسته می‌شود اما در کشور ما هیچکدام از این سیاست‌ها رعایت نمی‌شود. / مهر
