سرانجام بعد از مدت‌ها بلاتکليفي و سرگرداني صاحبان کاميونهاي وارداتي و دپوي ۶۰۰۰ دستگاه در گمرکات، با ورود دادستاني و صدور مصوباتي در اين رابطه با تعيين مهلت، دستگاه‌هاي مربوطه مکلف به تعيين تکليف و ترخيص اين کاميون‌ها شدند.
ماجراي کاميونهاي وارداتي به مصوبه نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي برمي‌گردد که در همين رابطه در سال ۱۳۹۸ و براساس ماده ۳۰ قانون احکام دائمي برنامه‌هاي توسعه، شرايط واردات اين کاميون‌ها از سوي وزير وقت راه و شهرسازي به گمرک اعلام مي‌شود و بعد از آن سازمان راهداري و حمل و نقل جاده‌اي و وزارت صنعت، معدن و تجارت طي ابلاغيه‌هايي شرايط واردات از جمله رديف تعرفه کاميونهاي وارداتي، نحوه واردات، کاميونهاي اسقاطي، مجوزهاي قانوني و مقرراتي و همچنين تاييد منشأ اين کاميون‌ها را مشخص و ابلاغ مي‌کنند.
اما به هر صورت جهت ترخيص اين کاميون‌ها مجوزهايي مانند تائيديه سازمان ملي استاندارد و يا محيط زيست نيز لازم که گمرک بتواند بعد از کنترل، در کنار رعايت مقررات نسبت به ترخيص اقدام کند.
دپوي ۳۶۴۳ دستگاه تا دو ماه پيش
ولي در ادامه اين جريان با موانع بسياري و اعتراض صاحبان اين کاميون‌ها مواجه شد و اختلاف نظرهايي بين دستگاه‌هاي مربوطه از جمله گمرک و وزارت راه و شهرسازي وجود داشت و مانع از ترخيص اين کاميون‌ها بود؛ به طوري که در تيرماه سال جاري گزارش معاون فني گمرک ايران نشان داد که ۳۶۴۳ دستگاه کاميون در گمرکات رسوب کرده که ۲۵۵۹ دستگاه از آنها حتي به گمرک اظهار نشده و ۱۰۸۴ دستگاه نيز علي‌رغم اظهار امکان ترخيص پيدا نکرده بود.
دو طرف توافق کردند، ولي باز هم اتفاقي نيفتاد
براين اساس جهت رفع موانع، پيشنهاداتي از سوي گمرک به سازمان راهداري ارائه شد که از جمله آن ارائه شماره شاسي کاميونهاي اسقاطي پس از ترخيص و قبل از شماره‌گذاري با ناجا، پذيرش مغايرت‌هاي جزئي در مشخصات کاميون‌ها با اسناد ابرازي، موکول کردن ارائه کدرهگيري بانک به بعد از ترخيص کاميون از گمرک و همچنين استقرار نمايندگان سازمان راهداري در راستاي رفع مشکلات موجود بر سر راه ترخيص کاميونهاي وارداتي بود که در نهايت دو پيشنهاد مورد پذيرش قرار گرفت.
ورود دادستاني و اخذ تصميم
اما در روز هاي اخير معاونان دادستان تهران طي بازديدي از گمرک در جريان کاميون هاي وارداتي قرار گرفتند و در اين رابطه تصميماتي اتحاذ شده است.
بر اين اساس، معاون فني گمرک طي گزارشي به دادستان عمومي و انقلاب تهران ابعاد مختلف اين موضوع و مصوبات مربوطه را اعلام کرده است.
ميليون‌ها دلار سرمايه در حال از بين رفتن است
اعلام معاون فني گمرک از اين حکايت دارد که با وجود گذشت دو ماه از توافق صورت گرفته، پيشرفت چنداني در ترخيص صورت نگرفته است؛ به طوري که بنا به گفته ارونقي، تسهيل و تسريع در ترخيص کاميونهاي وارداتي حاصل نشده و ميليون ها دلار سرمايه وارد شده به کشور در شرايط نامناسب جوي در حال از بين رفتن است و علاوه بر خسارات مادي، اين امر باعث ضرباتي به صاحبان اصلي کالاها شده است.
افزايش تعداد کاميون‌ها به ۶۰۰۰ دستگاه
اين در حالي است که گزارش اعلامي معاون فني گمرک نشان مي‌دهد که تعداد کاميونهاي وارداتي از دو ماه قبل تاکنون به ۶۰۰۰ دستگاه افزايش يافته که بيش از ۱۲۰۰ دستگاه فقط در گمرک تهران رسوب کرده است.
همچنين بررسي ها حاکي از آن است که بيش از ۷۰ کاميونهاي وارداتي موجود در گمرکات کشور، هنوز به گمرک اظهار نشده‌اند که لازم است دليل اين امر بررسي شود.
به گفته ارونقي، گرچه گفته شده است اين کاميون ها بدليل عدم صدور ثبت سفارش ، به گمرک اظهار نشده اند ولي صحت و سقم اين موضوع بايد بصورت دقيق مورد بررسي قرار گيرد. بديهي است عدم اتخاذ تصميم لازم در اين خصوص، کاميون هاي رسوبي را در آستانه متروکه شدن قرار داده است.
برند کاميون ها چيست؟
جزئيات بيشتر در اين رابطه از اسناد اوليه و ترانزيتي کاميون ها نشان مي‌دهد که کاميون هاي وارداتي اکثرا از برندهاي معتبر اروپايي مانند DAF (هلند) ، Renault (فرانسه) و Volvo (سوئد) هستند که مطابق قوانين و مقررات مربوطه با واردات اين کاميون ها موافقت شده، ولي ترخيص آنها از گمرکات با مشکلات زيادي مواجه شده است و اکثر اين کاميون‌ها توسط برخي از شرکت‌هاي حمل و نقل وارد و حتي اظهار شده‌اند.
موانع ترخيص کجاست؟
گزارش معاون فني گمرک ايران درباره موانع ترخيص و جريان طولاني شدن فرآيند ترخيص کاميونهاي وارداتي نيز به چند دليل اشاره دارد از جمله:عدم صدور ثبت سفارش و به تبع آن عدم امکان اظهار کاميون به گمرک،عدم مراجعه برخي از واردکنندگان جهت اظهار و انجام تشريفات گمرکي،تطويل در صدور مجوزهاي قانوني و مقرراتي مربوطه جهت ترخيص کالا از جمله مجوزهاي استاندارد و محيط زيست ،طولاني بودن روند استعلام از نمايندگي‌هاي مربوطه،طولاني بودن روند استعلام ارزش برخي از کاميون‌ها از گمرک و عدم ارائه کدرهگيري بانک به گمرک اجرايي.
در نهايت با توجه به بازديد هفته جاري که توسط معاونان دادستان انجام و تشکيل جلسه‌اي که صورت گرفته ۱۵ بند براي ترخيص فوري کاميون‌ها در دستور کار قرار گرفته است که طي آن تکاليفي بر عهده دستگاه‌هاي مربوطه از جمله وزارت صمت، راه و شهرسازي، گمرک، سازمان استاندارد، محيط زيست و بانک مرکزي قرار گرفته که به شرح زير است.
وظايف وزارت راه و شهر سازي و مهلت سه روزه
بر اين اساس سازمان راهداري موظف است ظرف حداکثر سه روز کاري، نسبت به بررسي نامه‌هاي حاوي شناسه کالاي واصله اقدام و فهرست آمار هفتگي متضمن شماره نامه دريافتي، تاريخ ثبت نامه واصله و تاريخ بررسي و تأييد شناسه ارائه شده را به گمرک و دادستاني تهران اعلام کند.
همچنين با توجه به اينکه طبق اصلاحيه ابلاغ شماره ۰۲/۱۰۰/۷۲۶۱۲ مورخ ۱۶/۵/۱۳۹۸ شرايط و ضوابط ذيل مادۀ (۲) آيين نامه اجرايي بند (ث) ماده ۳۰ قانون احکام دائمي برنامه‌هاي توسعه کشور تصريح شده ” نرخ تعرفه تعهد انجام خدمات پس از فروش توسط شرکت يا کارخانه داراي حق قانوني ارائه خدمات فوق، براي کاميونهاي وارداتي به ميزان حداکثر سه (۳) درصد ارزش سيف کاميون مذکور در سامانۀ TSC گمرک ايران از همان مارک و مدل تعيين مي گردد” و نمايندگي‌هاي خدمات پس از فروش در اين خصوص به صورت سليقه‌اي عمل کرده و برخي از نمايندگي‌هاي خدمات پس از فروش، ارائه خدمات خود را به ارائه حواله کاميون توسط واردکننده يا غيره مشروط مي‌کنند يا مبالغ بيشتري را از واردکنندگان مطالبه مي‌کنند، وزارت راه و شهرسازي مکلف است به قيد فوريت نسبت به ابلاغ مجدد مراتب فوق به نمايندگي‌هاي پس از فروش اقدام و نتيجه را به صورت مکتوب به دادستاني عمومي و انقلاب تهران منعکس کند.
همچنين سازمان راهداري نسبت به پيگيري عقد قرارداد خريداران کاميون هاي وارداتي با واردکنندگان بند (ج) تبصره ذيل مادۀ (۲) آيين نامه اجرايي بند “ث” مادۀ ۳۰ قانون احکام دائمي برنامه هاي توسعه کشور در چارچوب قوانين موضوعه از جمله قانون مدني و قانون تجارت اقدام و فرمت قرارداد مربوطه را به دادستاني عمومي و انقلاب تهران ظرف حداکثر دو هفته ارائه کند.
از سوي ديگر شرکت ايران خودرو ديزل ظرف يک هفته نسبت به اعلام مستندات لازم جهت عدم ارائه خدمات پس از فروش براي کاميون هاي وارداتي با برند “مرسدس بنز” به سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي جهت منعکس نمودن موضوع به دادستاني عمومي و انقلاب تهران اقدام کند.
جريان وظايف وزارت صمت
همچنين مقرر شده است که دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صنعت، معدن و تجارت و مراجع مربوطه مکلف هستند از تاريخ دريافت درخواست تمديد ثبت سفارش‌هاي تاريخ منقضي، نسبت به بررسي موضوع اقدام و ظرف حداکثر سه روز کاري، نسبت به تمديد ثبت سفارش‌هاي تاريخ گذشته با رعايت مقررات مربوطه اقدام کند.
تکليف بانک مرکزي در وثيقه چيست؟
اما براي بانک مرکزي نيز تکاليفي در نظر گزفته است؛ به طوري که با توجه به اعلام اين مورد که بانک هاي عامل جهت صدور کد رهگيري بانک (کدساتا) براي کاميون هاي وارداتي، نسبت به اخذ تضامين نقدي يا ضمانتنامه بانکي به ميزان ۳۵ درصد ارزش کالا اقدام مي‌کند که در اين خصوص هيچ گونه مستند متقني توسط نماينده بانک مرکزي در جلسه برگزارشده ارائه نشد، از سوي ديگر تأمين ارز اين کاميون ها توسط بانک مرکزي با ارز نيمايي يا ترجيحي صورت نمي پذيرد و همچنين تمامي کاميون هاي وارداتي در گمرکات کشور تخليه شده و داراي قبض انبار معتبر هستند، بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران ظرف حداکثر سه روز کاري نسبت به ارائه مستند اخذ اين وثيقه ۳۵ درصد بصورت مکتوب به دادستاني عمومي و انقلاب تهران اقدام نمايد و با توجه به اينکه از سوي نمايندگان حاضر در جلسۀ مربوطه مقرر گرديد اين وثيقه، بصورت چک از صاحبان کالا اخذ گردد، چنانچه مستندات لازم در اين خصوص وجود نداشته باشد ، ضمن بررسي منشأ ارز کاميون هاي وارده طبق روال جاري بانک، نسبت به حذف اخذ وثيقه مربوطه اقدام و مراتب را بقيد فوريت به بانک هاي عامل ابلاغ نمايد.
وظايف محيط زيست و استاندارد
در رابطه با تکاليف محيط زيست و سازمان ملي استاندارد نيز مواردي تعيين شده است.
با توجه به اينکه طبق شرايط و ضوابط تبصره ذيل مادۀ (۲) آيين نامه اجرايي بند(ث) ماده ۳۰ قانون احکام دائمي برنامه‌هاي توسعه کشور، کاميونهاي وارداتي بايد “از نظر ايمني، کيفيت و آلايندگي هاي محيط زيست با استانداردهاي روز و اجباري در زمان ساخت که مورد تأييد مراجع ذيربط بوده، انطباق داشته باشند.” سازمان محيط زيست، نسبت به اعلام ضوابط کلي خود به سازمان استاندارد براي کاميون هاي وارداتي اقدام تا سازمان استاندارد در هنگام بازرسي هاي صورت پذيرفته براي صدور مجوز ترخيص استاندارد، ضوابط مزبور را ملحوظ نظر قرار دهد؛ همچنين سازمان محيط زيست مکلف است ظرف حداکثر سه روز کاري نسبت به اعلام مستند صدور مجوز ترخيص براي کاميون هاي وارداتي را قبل از صدور پروانه گمرکي به دادستاني عمومي و انقلاب تهران اعلام و در صورتي که مستندي در اين خصوص وجود ندارد صدور مجوز نهايي محيط زيست را به بعد از ترخيص کاميون و قبل از شماره گذاري موکول کند.
سازمان ملي استاندارد مکلف است با توجه به اعلام آمادگي گمرک جهت استقرار در گمرکات، نسبت به اعزام نماينده خود جهت استقرار فوري در گمرکات محل دپوي کاميون هاي وارداتي ظرف حداکثر يک هفته اقدام و مجوزهاي ترخيص صادره از سوي اين سازمان بايد ظرف سه روز کاري صادر و جهت ترخيص يا عدم ترخيص کاميون به گمرک مربوطه اعلام شود. بديهي است چنانچه نياز به مدت زمان بيشتري جهت آزمون کاميون هاي وارداتي باشد سازمان ملي استاندارد مکلف است مراتب را مستنداً به دادستاني عمومي و انقلاب تهران منعکس تا مورد رسيدگي واقع شود.
تکاليف چند گانه گمرک در ترخيص کاميون هاي دپو شده
در جريان تعيين تکليف کاميونهاي دپو شده چند تکليف براي گمرک تعيين شده است.
گمرک ايران مکلف است نسبت به حمل يکسره کاميونهاي وارده به گمرکات مرزي کشور، بدون تخليه و با رويت ثبت سفارش مربوطه اقدام کند. بديهي است تمديد ثبت سفارش براي ترانزيت کاميونهاي وارداتي، نياز نبوده و اعمال کليه قوانين و مقررات موضوعه پس از اظهار کالا به گمرک، در گمرکات مقصد انجام مي‌شود.
از ايستايي‌هاي مربوط به انجام تشريفات گمرکي کاميونهاي وارداتي، بررسي اظهارنامه هاي مربوطه توسط کارشناسان مجازي گمرکات مي باشد که لازم است گمرک ايران ترتيبي اتخاذ نمايد چنانچه کارشناسان مجازي بررسي کننده اظهارنامه ظرف حداکثر چهار روز کاري نسبت به بررسي و اعلام نظر نهايي درخصوص اظهارنامه هاي ارجاعي اقدام ننمايند گمرک محل ضمن بررسي فوري اظهارنامه و حصول اطمينان از رعايت مقررات مربوطه ، نسبت به صدور پروانه الکترونيکي اقدام کند.
با توجه به عدم شفاف بودن حقوق ورودي کاميون هاي وارداتي، گمرک ايران مکلف است نسبت به محاسبۀ حقوق ورودي و ماليات بر ارزش افزوده کاميون هاي وارداتي اقدام و مراتب را براي اطلاع عموم و همچنين رعايت توسط گمرکات کشور، به گمرکات مجري ابلاغ کند.
گمرک ايران مکلف است حداکثر ظرف سه روز کاري ، نسبت به اعلام مستند اعمال ارزش نو براي کالاي وارداتي جهت کاميون هاي وارده بصورت مکتوب به دادستاني عمومي و انقلاب تهران اقدام کند، همچنين در موعد اعلام شده ارزش نو کاميونهاي وارداتي را براي اطلاع عموم منتشر نموده و به گمرکات اجرايي کشور ابلاغ نمايد و به گمرکات کشور تفويض گردد با درنظر گرفتن جميع جهات نسبت به بررسي ارزش معاملاتي کاميون ها که طبق سياهه خريد به گمرکات اظهار شده اند اقدام نموده و در صورت مناسب بودن ارزش معاملاتي کاميون هاي اظهار شده، مستند به ماده ۱۸۳ آئين نامه اجرايي قانون امور گمرکي از اخذ جريمه خودداري کند.
گمرک ايران مکلف است چنانچه نياز به استعلام از نمايندگي خدمات پس از فروش براي مدل يا ساير مشخصات کاميون ها باشد ، ظرف حداکثر دو روز کاري استعلام مربوطه را انجام دهد. نمايندگي هاي خدمات پس از فروش نيز مکلف اند در هنگام پاسخگويي به گمرک، رونوشت نامه را به مراجع ذيربط از جمله سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي، سازمان استاندارد ، سازمان محيط زيست و … بدهند تا نياز به استعلام مجدد توسط سازمان هاي مربوطه نبوده و مراجع ذيربط همان پاسخ را ملاک عمل قرار دهند.
در اين مصوبات اعلام شده است که با توجه به اينکه برخي واردکنندگان کاميون ها ارزش و حقوق ورودي مربوط به کاميون هاي اظهاري را بيشتر از ميزان واقعي اظهار نموده و بر اساس آن هنگام واگذاري، هزينه هاي خود را دريافت مي‌کنن و بعد از ترخيص کالا ، درخواست استرداد اضافه پرداختي را مي نمايند، گمرک ايران ترتيبي اتخاذ نمايد تا هنگام اظهار کاميون هاي وارده چنانچه مبالغي بيشتر از ميزان واقعي اظهار گردد مراتب را به اظهارکننده ابلاغ نمايند و صاحب کالا مکلف است درصورتي که نياز به استرداد مبالغ مربوطه مي بيند طي صدور اصلاحيه ، حقوق ورودي و عوارض پرداختي طي اصلاحيه کاهش يابد و درغير اين صورت طي کامنت سيستمي اعلام نمايد حق هرگونه استردادي درخصوص مبالغ اضافه پرداختي بعد از ترخيص کاميون را از خود سلب نموده و هيچگونه ادعايي در اين خصوص نخواهد داشت؛ همچنين لازم است گمرک ايران ليست استرداد حقوق ورودي مربوط به کاميونهاي وارداتي به شرح فوق را به صورت ماهيانه و بصورت مکتوب به دادستاني عمومي و انقلاب تهران منعکس تا مورد بررسي و رسيدگي قرار گيرد.
مهلت ۴ روزه براي انبارها
شرکت انبارهاي عمومي و خدمات گمرکي ايران نيز مکلف شده است ظرف چهار روز کاري نسبت به اعلام نرخ انبارداري کاميون هاي وارداتي در انبارهاي مراجع تحويل گيرنده کشور بصورت مکتوب به دادستاني عمومي و انقلاب تهران اقدام و هزينه انبارداري را در کليه موارد طبق نرخ هاي اعلامي محاسبه و دريافت کند. / ایسنا
