یک کارشناس ایمنی و مدیریت بحران با برشمردن برخی از مهم‌ترین اختلالات روحی و روانی که ممکن است امدادگران پس از حضور در صحنه‌های حوادث دلخراش به آن دچار شوند، بر ضرورت افزایش تاب‌آوری روحی امدادگران قبل از وقوع حوادث و حمایت روانی از آنان پس از حضور در صحنه حوادث تاکید کرد.
عباس استاد تقی‌زاده، در گفت‌وگو با روزهای طلایی، درباره لزوم توجه و برنامه‌ریزی برای انجام حمایت‌های روانی از امدادگران حاضر در صحنه حوادث مختلف شامل آتش‌نشانان، تکنسین‌های اورژانس، عوامل هلال احمر و … اظهارکرد: به عنوان فردی که سال‌هاست در زمینه حوادث و بحران فعالیت داشته و در زمان وقوع حوادث دردناکی نظیر پلاسکو نیز گزارش‌هایی را در این‌باره نوشتم، معتقدم که توجه به سلامت روان امدادگران دارای اهمیت ویژه‌ای است. اتفاقا مطالعاتی نیز در این زمینه انجام شد و به این نتیجه رسیدیم که یکی از اقداماتی که معمولا درباره امدادگران مورد غفلت قرار می‌گیرد انجام حمایت‌های روانی و اجتماعی از آنان است.
مدیر گروه سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه‌داد: من شاهد عملیات آواربرداری در ریزش ساختمان پلاسکو بودم و مشاهده کردم که آتش‌نشانان درد و رنج بسیاری را تحمل کردند، عوامل اورژانس و هلال احمر و … هم همینطور. در واقع باید گفت که امدادگران شغل پر ریسک و پرمخاطره‌ای دارند و طی برخی از عملیات‌ها همکاران خود را از دست می‌دهند که نمونه آن را در حادثه پلاسکو دیدیم. این افراد گاهی برای یکدیگر مثل اعضای خانواده هستند که ساعت‌ها از طول روز را در کنار هم سپری می‌کنند و حالا تصور کنید در حادثه‌ای یکی از آنان جان خود را از دست داده یا دچار مصدومیت شدیدی شود. قطعا فشار روانی سنگینی به همکاران این افراد وارد می‌شود.
استاد تقی‌زاده ادامه داد: در همان زمان حادثه پلاسکو پیشنهاد کردیم که تیم‌های حمایت‌های روانی و اجتماعی برای رسیدگی به شرایط مردم، خانواده‌های آسیب دیده و امدادگرانی که در محل حضور دارند به صورت اختصاصی تشکیل شود.
ضرورت افزایش تاب‌آوری روحی و روانی امدادگران
وی با اشاره به صحنه های دلخراش و غم انگیزی که امدادگران در ماموریت‌هایشان با آن روبه‌رو می‌شوند، گفت: آثار روحی و روانی برخی از حوادث تا سال‌ها در امدادگران باقی می‌ماند. بنابراین باید حتی پیش از وقوع حادثه هم یکسری اقدامات، آموزش‌ها و پشتیبانی‌های روحی و روانی برای افزایش تاب‌آوری روحی و روانی امدادگران به آنان ارائه شود. همچنین می‌توان از طریق سنجش با شیوه‌های روانشناسانه میزان تاب‌آوری آنها سنجید و هر کدام را در حوزه ماموریتی متناسب با شرایط روحی‌شان به‌کار گرفت.
این کارشناس ارشد ایمنی و مدیریت بحران تاکید کرد: باید با برنامه‌ریزی و به صورت منظم مشاوره‌های روانشناسی برای تمام امدادگران، اعم از تکنسین‌های اورژانس و آتش‌نشانان، امدادگران هلال احمر و … که در حوادث حضور دارند برگزار شود تا میزان تاب‌آوری روانی این افراد در برابر حوادث افزایش پیدا کند.
مدیر گروه سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه انتخاب افراد برای امدادگران صرفا با توجه به فیزیک بدن و توانایی برای انجام عملیات کفایت نمی‌کند گفت: ممکن است فردی قد و قامتی متناسب با شغلش داشته باشد اما از نظر ذهنی آمادگی حضور در عملیاتی مثل پلاسکو، متروپل و … را نداشته باشد. اینجاست که غربالگری روانی و ارائه مهارت‌هایی برای افزایش تاب‌آوری روانی خودش را نشان می‌دهد.
تاکید بر حمایت روانی از امدادگران در حین ماموریت‌های سنگینی مانند پلاسکو و متروپل
استاد تقی زاده با تاکید بر لزوم انجام حمایت‌های روانی از امدادگران در زمان انجام عملیات‌هایی مثل متروپل، پلاسکو و … که زمان اتمام آن چندان مشخص نیست گفت: در طول مدت انجام عملیات یک حادثه که ممکن است شامل آواربرداری، نجات افراد و… باشد باید امدادگران از نظر روانی حمایت شوند. در حادثه پلاسکو این موضوع مشهود بود که سیستم نظام‌مندی برای این کار وجود نداشت در حالی که لازم است به آن توجه شود. توجه به حمایت‌های روانی سبب می‌شود تا امدادگران در حوادث دیگری که اتفاق می‌افتد تاب‌آوری بالاتری داشته باشند و دستکم اضطراب باقی مانده ناشی از حوادث قبلی در آنها بروز پیدا نکند.
وی با اشاره به مسئولیتش در کمیته امداد و نجات و سلامت در جریان سیلاب‌های سال ۹۸ گفت: یکی از مواردی که به صورت جدی مطرح شد رسیدگی به وضعیت روحی و روانی امدادگران بود. در حوادث بزرگی مانند سیل، زلزله و … ما شاهد وارد شدن فشاری مضاعف به امدادگران و به خصوص امدادگران بومی هستیم. در واقع امدادگران محلی هم در امدادرسانی همکاری داشتند و هم خودشان حادثه‌دیده بوده و بعضا نیاز به دریافت خدمات امدادی از سوی آنان یا خانواده‌هایشان وجود داشت. در این شرایط حتما باید از امدادگران حمایت روانی صورت بگیرد، وگرنه می‌تواند عوارض جبران ناپذیری را در آنان ایجاد کند.
این کارشناس مدیریت بحران تصریح کرد: البته در اینکه این امدادگران با عشق به هم نوع خود امدادرسانی می‌کنند هیچ شکی وجود ندارد و ما بارها صحنه‌های از ایثار و فداکاری آنان را دیده‌ایم، اما نباید از این امر مهم غافل شویم که خود این افراد هم نیاز به حمایت دارند اما متاسفانه این امر نادیده گرفته می‌شود. ضرورت این حمایت در ماجرای ریزش ساختمان پلاسکو، سیل سال ۹۸، زلزله کرمانشاه، ریزش متروپل و … نیز دیده شد و من امیدوارم به طور جد در دستورکار متولیان قرار بگیرد.
استاد تقی زاده با اشاره به مطالعات انجام شده در خصوص آسیب‌های روانی که تکنسین‌های اورژانس در معرض آن قرار دارند گفت: مدتی قبل مطالعاتی در خصوص شرایط افرادی که در اورژانس پیش بیمارستانی کار می‌کنند انجام و مشخص شد که اگر از این افراد حمایت‌های روانی نشود در آینده دچار آسیب‌های روانی جدی می شوند که البته اینکه شدت آن چقدر باشد و چه زمانی آسیب‌ها خود را نشان دهند به میزان تاب‌آوری هر فرد و همچنین نوع حوادثی که با آن مواجه شده بستگی دارد.
شایع‌ترین اختلالات روحی و روانی برای امدادگران چیست؟
مدیر گروه سلامت در حوادث و بلایا دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره شایع‌ترین اختلالاتی روحی و روانی که ممکن است برای امدادگران رخ دهد، اظهارکرد: زمانی که مدتی از وقوع حادثه می‌گذرد عمدتا یکسری اختلالات به وجود می‌آید که گاهی شدید است که خستگی، افسردگی، بی‌حالی و … از جمله آنها است. این اثرات به سرعت نمایان می‌شود اما برخی اختلالات ممکن است حتی بعد از سال‌ها خود را نشان دهد.
در همین زمینه بخوانید:
ضرورت مداخلات روانشناسانه برای امدادگران/ آتش‌نشانان در معرض مشکلات روحی و جسمی
امدادگران در معرض اختلال روانی پس از حادثه/ ضرورت حمایت روانی از عوامل امدادی
وی با بیان اینکه عمده اختلالات معمولا بعد از چند ماه خود را نشان می‌دهد به روزهای طلایی گفت: معمولا در این شرایط انواع مختلف اضطراب ایجاد می‌شود. معمولا فرد با یادآوری برخی خاطرات دچار اختلال اضطرابی شده و بعد از آن هم اگر مداخله روانی به موقع صورت نگیرد، دچار افسردگی می‌شود. همچنین در مواردی دیده شده که فرد دچار اختلالات شناختی شده و در مواردی نیز ممکن است رفتار پیش‌بینی نشده‌ای را از خود بروز دهد.
حمایت روانی از خانواده امدادگران فراموش نشود
این کارشناس ایمنی و مدیریت بحران بر لزوم انجام حمایت‌های روانی از خانواده امدادگران نیز تاکید کرد و گفت: موضوع دیگری که حتما باید به آن توجه شود حمایت از خانواده امدادگران هستند. باید این را در نظر گرفت که افرادی که در حوزه پاسخگویی به حوادث و بحران فعالیت می‌کنند، اغلب در معرض حوادث نیز هستند؛ به عنوان مثال هر آن ممکن بود بخشی از ساختمان متروپل دچار ریزش شود، پس امدادگران در معرض ریسک قرار داشتند و همین امر استرس و اضطراب شدیدی را به خانواده آنان وارد می‌کرد. بر همین اساس آنها نیز به حمایت‌های روانی و اجتماعی نیاز دارند.
انتهای پیام
